اڄ سڄي دنيا وانگر اسان جي ملڪ ۾ پڻ مادري ٻولين جو عالمي ڏينهن ملهايو پيو وڃي. سنڌ سميت سڄي ملڪ ۾ مادرين ٻولين جي اهميت اجاگر ڪرڻ ۽ جاڳرتا لاءِ مختلف پروگرام ترتيب ڏنا ويا آهن. مادري ٻوليءَ جي اهميت اها آهي، جو اها انسان جي سڀ کان بنيادي سڃاڻپ آهي. اها نه رڳو هڪ وسيلو آهي جنهن ذريعي اسان پنهنجا خيالات، جذبات، ۽ خيالن جو اظهار ڪندا آهيون، پر اها اسان جي ثقافتي ورثي جو بڻياد پڻ آهي. سڄي دنيا ۾، مادري زبان جا حق تسليم ڪيا ويا آهن، ۽ اها ڳالهه عالمي سطح تي پڻ مڃيل آهي ته هر فرد کي پنهنجي زبان ڳالهائڻ، پڙهڻ ۽ سکڻ جو حق حاصل هجڻ گهرجي. اقوامِ متحدہ ان اهميت کي تسليم ڪندي 21 فيبروري کي “مادري ٻولين جو عالمي ڏينهن” قرار ڏنو آهي، جنهن جو مقصد زبانن جي تحفظ ۽ انهن جي حقن بابت آگاهي پيدا ڪرڻ آهي. تنهن هوندي، پاڪستان ۾ اهو تصور گهڻو مختلف آهي. هتي مختلف زبانن جو هڪ گونان گون خزانو موجود آهي، پر انهن زبانن جي حقن ۽ انهن جي تحفظ جي حوالي سان هڪ غير ذميواراڻو رويو موجود آهي.
زبان انسان جي تهذيب ۽ تمدن جو سڀ کان اهم پهلو آهي. اها نه رڳو هڪ رابطي جو وسيلو آهي، پر ڪنهن به قوم جي ثقافت، تاريخ، ۽ عقيدن جي عڪس پڻ آهي. هر زبان پنهنجي اندر هڪ خاص عالمي نظرئي، خيالن، ۽ روايات سميت ٿي آهي، جيڪا ان قوم جي ثقافتي تشخص کي اجاگر ڪري ٿي. ان لحاظ سان زبان ثقافت جو هڪ اهم ۽ بنيادي عنصر بڻجي ٿي. زبان ۽ ثقافت جو رشتو ايترو گهرو آهي جو جيستائين زبان جو وجود آهي، ثقافت به اتي زنده رهندي آهي. زبان ئي اهو وسيلو آهي جنهن ذريعي ماڻهو پنهنجن خيالن، جذبات، عقيدن، ۽ روايات کي هڪ ٻئي تائين پهچائيندا آهن. زبان ڪنهن قوم جي ماضي جي تاريخ ۽ ان جي اجتماعي تشخص کي پڻ زندہ رکندي آهي. مثال طور، هڪ قوم جون ڪهاڻيون، لوڪ گيت، چوڻيون ان جي ثقافت جو حصو ٿين ٿا ۽ اهي سڀ زبان ذريعي ئي نسل در نسل منتقل ٿيندا آهن. زبان صرف انسانن جي روزمره تعلقات جو وسيلو ناهي، پر اها ان جي ثقافتي ورثي جي به محافظ آهي. جڏهن هڪ زبان جو استعمال گهٽجي ويندو آهي يا اها ختم ٿي ويندي آهي، ته ان سان گڏ ان زبان ۾ جڙيل ثقافتي روايتون ۽ قدر پڻ ختم ٿي ويندا آهن. ان لاءِ زبان کي بچائڻ ۽ ان جو فروغ ثقافت جي تحفظ لاءِ تمام ضروري آهي. دنيا ۾ ڪيتريون اهڙيون زبانون آهن جيڪي معدوم ٿيڻ جي ويجهو آهن، ۽ انهن سان جڙيل ثقافتي اقدار پڻ خطري ۾ آهن.
پاڪستان جون مختلف زبانون هڪ ڊگهي تاريخ رکڻ ٿيون ۽ انهن جي ڳالهائيندڙن جو پڻ وڏو تعداد آهي، پر بدقسمتي سان، انهن زبانن کي اوتري اهميت نه ڏني وئي آهي، جيتري ملڻ گهرجي. اردوءَ کي قومي زبان قرار ڏيڻ جو مقصد غير فطري طريقي سان وحدت پيدا ڪرڻ هو، پر ان عمل ۾ ٻيون زبانون ڳالهائيندڙ ماڻهن کي نظرانداز ڪيو ويو. مختلف صوبن ۾ انهن جون پنهنجون زبانون آهن، جيڪي انهن جي سڃاڻپ ۽ ثقافت جو حصو آهن، پر انهن کي تعليمي نظام، سرڪاري آفيسن، ۽ ميڊيا ۾ اها جاءِ نه ملي. هونئن به زبان نه رڳو انسان جي سوچ ۽ جذبات جو عڪس هوندي آهي پر ان جو تعلق معاشي ۽ سياسي حقن سان پڻ آهي. جڏهن ڪنهن قوم يا فرد جي زبان کي نظرانداز ڪيو وڃي ٿو، ته ان جو مطلب آهي ته انهن جا ثقافتي ۽ تعليمي حق پڻ محدود ڪيا پيا وڃن. پاڪستان ۾ زبان جي مسئلي نه رڳو سماجي فرق پيدا ڪيو آهي، پر اهو هڪ معاشي تفاوت جو سبب پڻ بڻجي چڪو آهي.
هر فرد کي پنهنجي مادري زبان ۾ تعليم حاصل ڪرڻ جو حق آهي. دنيا جي مختلف ملڪن ۾ جتي مختلف زبانن جي اهميت کي تسليم ڪيو ويو آهي، اتي زبانن جي تحفظ ۽ ترقي لاءِ قدم کنيا ويا آهن. هتي پڻ اهڙي ضرورت آهي ته مادري زبانن جي تحفظ ۽ فروغ لاءِ قدم کنيا وڃن. ان ڪري اسان اها گهر ٿا ڪريون ته هن ملڪ ۾ سنڌي ٻوليءَ سميت سمورين مادري ٻولين کي سرڪاري ٻوليون تسليم ڪيو وڃي.
