معروف سائنسدانن جي هڪ بين الاقوامي گروپ هڪ نئين رپورٽ ۾ خبردار ڪيو آهي ته ليبارٽري ۾ پيدا ٿيندڙ ‘مرر بيڪٽيريا’ ڌرتيءَ تي سڀني زندگين کي خطري ۾ وجهي سگهن ٿا. زندگي جا بنياد سمجهيا ويندڙ سڀئي ماليڪيول، جهڙوڪ، ڊي اين اي، پروٽين، ۽ ڪاربوهائيڊريٽ، هڪ منفرد ساختي خاصيت رکن ٿا، جيڪا اڃا تائين سائنسدانن کي حيران ڪري ٿي. انهن کي structural asymmetry، يا chirality سڏيو ويندو آهي، جنهن جو مطلب آهي ته اهي ٻن مختلف شڪلن ۾ موجود آهن، جهڙوڪ، انهن جي آئيني جي تصوير، ‘ساڄي هٿ’ ماليڪيولن مان ٺهيل آهي، جيئن انساني هٿ جي کاٻي ۽ ساڄي نسخن، جڏهن ته پروٽين ‘کاٻي هٿ’ امينو ايسڊ مان ٺهيل آهن.
ڊي اين اي ۽ آر اين اي ‘ساڄي هٿ وارن’ ماليڪيولن مان ٺهيل آهن، جڏهن ته پروٽين ‘کاٻي هٿ وارن’ امينو ايسڊ مان ٺهيل آهن. زندگيءَ جي ماليڪيولن جي هي چريلٽي يا سهولت انهن جي ڪيميائي رد عمل ۽ ٻين جاندار مادن سان رابطي کي طئي ڪري ٿي. ‘عڪسي بيڪٽيريا’، جيڪي زندگي جون فرضي مصنوعي شڪلون آهن، انهن کي ‘کاٻي هٿ سان’ ٺاهي سگهجي ٿو. سائنسدانن اهو نوٽ ڪيو ته آهي ته آئيني وارا جاندار بنيادي طور تي سڀني ڄاتل سڃاتل زندگين کان مختلف هوندا ۽ جيڪڏهن احتياط سان انتظام نه ڪيو ويو ته ماحولياتي نظام ۽ انساني صحت لاءِ هڪ اهم خطرو پيدا ڪري سگهن ٿا.
اهي مصنوعي بيڪٽيريا، پنهنجي منفرد خاصيتن سان، قدرتي شڪارين جهڙوڪ، وائرس ۽ جراثيم کان بچي سگهن ٿا، جيڪي بيڪٽيريا جي آبادي کي ڪنٽرول ۾ رکندا آهن. آمريڪا ۾ يونيورسٽي آف پٽسبرگ ۾ مائڪرو بائيولوجسٽ وان ڪوپر چوي ٿو، “سنٿيسائزڊ آئيني مائڪروب نه رڳو جانورن ۽ امڪاني طور تي ٻوٽن لاءِ نظر نٿو اچي، پر ٻين مائڪروبس، بشمول وائرس، لاءِ پڻ، جيڪي ان تي حملو ڪري سگهن ٿا ۽ ان کي ماري سگهن ٿا.” سائنسدانن خبردار ڪيو آهي ته اهو انهن فرضي زندگي جي شڪلن کي ماحولياتي نظامن جي وچ ۾ آساني سان پکڙجڻ جي قابل بڻائي سگهي ٿو، انسانن، جانورن ۽ ٻوٽن کي انفيڪشن جي مسلسل خطري ۾ وجهي سگهي ٿو. محققن جو چوڻ آهي ته جڏهن ته هي خطرو هن وقت قياس آرائي تي ٻڌل آهي، انهن امڪانن تي احتياط سان غور ڪرڻ جي ضرورت آهي ته جيئن سائنسي ترقي ۽ عوامي حفاظت کي متوازن ڪري سگهجي. “هي بيڪٽيريا امڪاني طور تي مدافعتي نظام کان بچي سگهن ٿا، قدرتي شڪارين جي مزاحمت ڪري سگهن ٿا ۽ ماحولياتي نظام کي خراب ڪري سگهن ٿا،” مانچسٽر يونيورسٽي ۾ هڪ معروف مصنوعي حياتيات دان پيٽرڪ ڪيئي چوي ٿو. اهي بيڪٽيريا ممڪن طور تي مدافعتي نظام کان بچي سگهن ٿا، قدرتي شڪارين جي مزاحمت ڪري سگهن ٿا ۽ ماحولياتي نظام کي خراب ڪري سگهن ٿا. “زندگي جو هي روپ ڪڏهن به موجود يا ارتقا پذير نه ٿيو آهي،” ڊاڪٽر ڪوپر چيو. نتيجي طور، سڀئي حياتياتي رابطا مختلف هوندا يا ممڪن طور تي ڪم نه ڪندا. هڪ مرر بيڪٽيريا ۾، سڀئي بلڊنگ بلاڪ ماليڪيول جهڙوڪ ڊي اين اي ۽ پروٽين انهن جي آئيني تصوير جي نسخن سان تبديل ڪيا ويندا آهن. اهي قدرتي طور تي موجوده زندگي مان پيدا نٿا ٿي سگهن پر انهن کي ليبارٽري ۾ مصنوعي طور تي پيدا ڪري سگهجي ٿو. پر سائنسدان چون ٿا ته ائين ڪرڻ لاءِ ‘مصنوعي سيل ريسرچ ۾ اهم ترقي’ جي ضرورت آهي جڏهن ته اهڙين زندگين کي ترقي ڪرڻ جي صلاحيت ڏهاڪن کان پري ٿي سگهي ٿي، محققن پاليسي سازن، سائنسدانن، صنعت، سول سوسائٽي ۽ عوام کي شامل ڪندي هڪ محفوظ رستو ٺاهڻ لاءِ ڳالهه ٻولهه جو مطالبو ڪيو آهي. “جيتوڻيڪ مرر بيڪٽيريا اڃا تائين هڪ نظرياتي تصور آهي ۽ ڪجهه اهڙو آهي جيڪو اسان ڪجهه ڏهاڪن تائين نه ڏسنداسين، اسان وٽ هڪ موقعو آهي ته خطرن تي غور ڪريون ۽ انهن کي حل ڪريون ان کان اڳ جو اهي پيدا ٿين،” ڊاڪٽر ڪائي چيو. “جيتوڻيڪ مرر بيڪٽيريا اڃا تائين هڪ نظرياتي تصور آهن ۽ ڪجهه اهڙو آهي، جيڪو اسان ڪجهه ڏهاڪن تائين نه ڏسنداسين، اسان وٽ هڪ موقعو آهي ته خطرن تي غور ڪريون ۽ انهن کي حل ڪريون ان کان اڳ جو اهي پيدا ٿين.” سائنسدانن رپورٽ ۾ چيو ته، “اسان ان منظرنامي کي نظرانداز نٿا ڪري سگهون جنهن ۾ هڪ مائيڪو بيڪٽيريا ڪيترن ئي ماحولياتي نظامن ۾ هڪ ناگوار نسل جي طور تي ڪم ڪري ٿو، جنهن جي ڪري ٻوٽن ۽ جانورن جي ڪيترن ئي قسمن ۾ وڏي پيماني تي موتمار انفيڪشن پيدا ٿين ٿا، جن ۾ انسان به شامل آهن.”
سائنسدان، جن ۾ اميونالوجي، پلانٽ پيٿولوجي، ماحوليات، ارتقائي حياتيات، حياتياتي سيڪيورٽي ۽ گرينٽري سائنس جا ماهر شامل آهن، اميد ظاهر ڪئي ته “ماڻهن، جانورن ۽ ماحول جي تحفظ” کي ترجيح ڏيندي اهڙن بيڪٽيريا تي تحقيق جي رهنمائي ڪندا. ‘ماڻهن، جانورن ۽ ماحول جي تحفظ’ کي ترجيح ڏيندا. محققن چيو ته ڪجهه لاڳاپيل ٽيڪنالاجيون جيڪي سڌي طرح آئيني بيڪٽيريا جو سبب نه بڻجن ٿيون، جهڙوڪ آئيني تصوير ڊي اين اي ۽ پروٽين – ۾ دوائن کي بهتر بڻائڻ جي صلاحيت آهي، پر امڪاني خطرن کي منهن ڏيڻ لاءِ ابتدائي رابطي انتهائي اهم آهي. “اسين انهن مان ڪنهن به تحقيق جي شعبي کي محدود ڪرڻ جي سفارش نٿا ڪريون،” ڊاڪٽر ڪائي چيو. مون کي اميد آهي ته هي ڪيترن ئي بحثن جي شروعات هوندي جنهن ۾ جلد ئي وسيع برادريون ۽ اسٽيڪ هولڊرز شامل هوندا.
