هڪ نجي چينل جي عيد پروگرام ۾ ‘فضا علي’ نالي هڪ اداڪاره سهيل وڙائچ، مجيب الرحمان شامي، ارشاد ڀٽي ۽ پروگرام جي ميزبان ڪامران شاهد تي چٿرن واري جملي بازي ڪئي. اهي جملا هتي ورجائڻ يا لکڻ جي ضرورت ناهي. جن شخصيتن تي اداڪاره چٿرن واري جملي بازي ڪئي، انهن مان شامي صاحب کي مان لڳ ڀڳ اڌ صدي کان سڃاڻان ٿو. ساڄي ڌر سان لاڳاپيل شامي صاحب هڪ ميڊيا هائوس (پرنٽ ميڊيا) جو مالڪ آهي. ماضي ۾ سندس پيٽرول پمپ به هو، هاڻ آهي يا نه، اها کيس خبر هوندي. وسيع اختلافن (ذاتي ۽ نظرياتي) باوجود، هو هڪ بزرگ طور قابل احترام آهي. ارشاد ڀٽي اڄڪلهه سينيئر تجزيه نگار آهي، مختصر وقت ۾ هو اعليٰ ۽ ارفع مقام تائين ڪيئن پهتو، اهو هو پاڻ ڄاڻي ٿو. ، يا صدرالدين هاشواڻي يا آءِ ايس آءِ جو اڳوڻو سربراهه جنرل فيض حميد، ۽ چوٿين شخصيت جيڪا “محبوباڻي مام” کان واقف هئي، اهو هو اسانجو دوست مرحوم و مغفور ارشاد احمد امين، الله پاڪ سندس مغفرت فرمائي. ڪامران شاهد، ماضي جي مشهور فلمي هيرو اداڪار شاهد جو فرزند ارجمند آهي. ٽي وي پروگرام جي ميزباني جي ذريعي هو اليڪٽرانڪ ميڊيا جو چهرو بڻيو. سهيل وڙائچ صحافت کان اڳ استاد هو، لاهور جي هڪ وڏي ۽ مشهور تعليمي اداري ۾ پڙهائيندو هو. انهن سالن ۾، جڏهن تعليم کاتي پاران ان تي نوڪري سان گڏ صحافت ڪرڻ تي بندش لڳائي وئي، تڏهن صرف لاهور ۾ اڌ درجن ليڪچرار، اسسٽنٽ ۽ فل پروفيسر صاحبان اخبارن ۾ ڪالم لکندا ۽ صحافت ڪندا هئا. تبرڪاً ٻه نالا لکان ٿو، پهريون: عطا الحق قاسمي، ٻيو: ڊاڪٽر اجمل نيازي مرحوم۔ بهرحال، سهيل وڙائچ سرڪاري بندشن جو ٽوڙ هيئن ڪڍيو جو هو سرڪاري نوڪري تان استعيفا ڏئي صحافت جي ميدان ۾ ڪل وقتي ڪاهي پيو۔ مرحوم استاد محترم اڪرم شيخ کان پوءِ، جيڪي چند صحافي انٽرويو ڪرڻ جي صلاحيت رکن ٿا، تن ۾ سهيل وڙائچ سرِ فهرست آهي۔
نجي چينل جي عيد پروگرام ۾ اداڪاره جيڪي هاڪاري يا ناڪاري جملا اتي موجود شخصيتن، خاص ڪري سهيل وڙائچ بابت ڦهڪايا، تن کي وٺي گذريل ڪجهه ڏينهن کان سوشل ميڊيا تي وڏو مانڌاڻ متل آهي۔ سهيل وڙائچ جي علم، گفتگو ۽ صحافتي خدمتن جو ذڪر ڪندڙ، اداڪاره تي ڦٽڪار جو وسڪارو ڪري رهيا آهن۔ جڏهن ته اداڪاره جا هم خيال (جيڪي مڪمل طور تي انجمن محبانِ اخيرالمومنين اڊيالوي شريف جا جذباتي حامي آهن) چون ٿا ته، هن (اداڪاره) ائين ڪيو ته ڪهڙي اربع خطا ڪئي؟ سهيل وڙائچ به ته عمران خان کي هڪ ڪالم ۾ “ڊونڪي راجا” لکيو هو۔
ڪجهه عمراني مرد ۽ مايون، جن ۾ وحدتي انقلابي به شامل آهن، اداڪاره فضا علي جا “فضائل ۽ مناقب” بيان ڪندي پنهنجي جذبات کي وس ۾ نه پيا رکي سگهن۔ فقير راحمون جو چوڻ آهي ته، “هن ملڪ ۾ ماڻهن جي توهين ڪرڻ، مخالفن جي مائرن، ڀينرن ۽ ڌيئرن خلاف بازاري جملي بازي ۽ بي حيائي سان انهن کي ڪسبياڻيون سڏڻ جو شرعي، قانوني ۽ سياسي حق فقط انصافين وٽ آهي، ڇاڪاڻ ته مخصوص ڪونڊين ۾ اپايل هيءَ مخلوق پنهنجي ديوتا جهڙي ليڊر سميت گنگا اشنان ڪيل آهي”.
مان 1985ع ۾ لاهور آيس، يعني 40 سال اڳ۔ انهن سالن دوران ڪڏهن به ڪا به سياسي، ذاتي يا پريس ڪلب جي تقريب اهڙي نه هئي، جتي سهيل وڙائچ جي زيارت يا ملاقات نصيب ٿي هجي۔ اڃا تائين به ملاقات جو ڪو شوق ڪونهي۔ شامي صاحب سان سندن اداري ۾ ايڊيٽوريل ايڊيٽر طور ڪجهه وقت گڏجي ڪم ڪيو، الحمدلله، هو منهنجو ٽن مهينن جي پگهارن جو قرضدار آهي۔ مون کي خبر آهي ته هو سفيد پوش ماڻهو آهي، وٽس ان معمولي رقم جي گنجائش نه ٿي سگهي هوندي، نه ته 23 سالن ۾ ته ضرور موڪلي ئي ڏئي ها۔
معاف ڪجو، تمهيد ٿوري ڊگهي ٿي وئي۔ پر مهرباني ڪري اهو نه سمجهجو ته مان اداڪاره فضا علي جي جملي بازيءَ کان متاثر ٿيندڙ شخصن، خاص ڪري مجيب الرحمان شامي يا سهيل وڙائچ جي همدردي يا دفاع ۾ ڪالم لکي رهيو آهيان۔ اهي ٻئي پاڻ لکڻ ڄاڻن ٿا، گهٽ ۾ گهٽ مون کان بهتر لکن ٿا، انڪري جيڪڏهن کين پنهنجو ڪيس وڙهڻو هوندو ته اهي پاڻ وڙهي وٺندا۔
مون کي اداڪاره جي دفاع ۾ لُنگ لانگوٽا ٻڌي، سندرا ڪشي سوشل ميڊيا جي “پاڻي پت” جي ميدان ۾ لهندڙ، زير تعمير رياست مدينه جي انهن مجاهدن جي ارشادات بابت ڳالهائڻو آهي. جڏهن اهي ڪنهن کي “رنڊي اِن منڊي” چون ٿا ته اهو جملو الہامي قرار ڏنو وڃي ٿو، “حاجياڻي گشتي” به عمراني شريعت موجب هڪ اعزازي لقب آهي۔
گذريل ڏينهن ڊاڪٽر عبدالله خان نالي هڪ يوٿيي پنهنجي فيسبوڪ اڪائونٽ تي هڪ عورت ٽي وي ميزبان بابت پوسٽ ڪئي ته، “جيڪڏهن صحافڻ نه هجي ها ته ڇا هجي ها؟”… ان پوسٽ هيٺ جيڪي تبصرا ٿيا، تن کي پڙهي هڪ سوال ذهن تي ڌڪ هنيو: سيڪيورٽي اسٽيٽ جي مالڪن ذاتي پارٽي ۽ نجي لشڪر ٺاهڻ لاءِ جيڪي وسيلا ۽ وقت برباد ڪري هن ملڪ کان ڪهڙي ڳالهه جو انتقام ورتو، جيڪو کين پالي رهيو آهي؟ (جيڪڏهن اهڙو هڪ جملو ڪنهن انصافي زائفان لاءِ لکي ڇڏيان ته انصافي تتل دانگيءَ تي نچندي نظر ايندا).
هن عمراني لشڪر جي وڏن ننڍن سڀني جو اهو خيال آهي ته جيڪو به عمران خان جو مخالف ۽ ناقد آهي، اهو رڳو اسٽيبلشمينٽ جو ٽائوٽ ئي نه، پر جمهوريت ۽ آئين سان گڏ، ان تبديلي ۽ قيامِ رياستِ مدينه جو به دشمن آهي، جنهن خاطر عمران خان جيل ۾ آهي۔ مخالف راءِ رکڻ وارن مرد صحافين کي هي ٽائوٽ، دلا، نيچ ۽ نه ڄاڻ ڇا ڇا چون ٿا، لکن ٿا۔ عورت صحافين کي “ڪسبياڻيون” چوندي ٿڪجن ئي نٿا، ۽ اهي ڪال گرلز ۽ ‘وچولا’، جن کي جنرل فيض حميد جي سرپرستي ۾ عمران خان جي دور ۾ صحافي بڻائي مڙهيو ويو، اهي انهن جي نظر ۾ “مجاهدينِ صحافت” آهن۔
هتي هر سياسي پارٽي پنهنجا پنهنجا صحافت، جمهوريت، اظهار جي آزادي، ۽ سول بالادستي جا مجاهدين پالي رکيا آهن۔ هر پارٽي جو ناقد صحافي جمهوريت جو دشمن سمجهيو ويندو آهي۔ مرحومه و مغفوره جماعت اسلامي جيستائين جيئري هئي، ان جا مخالف صحافي اسلام دشمن قرار ڏنا ويندا هئا۔ متروڪ ترقي پسندن تنقيد ڪندڙن کي آمريڪي گماشتو سڏيو۔ نيري نڀ هيٺ اسان اهي ڏينهن به ڏٺا، جڏهن ترقي پسندن آمريڪا ۽ يورپ جي اسپانسر ڪيل ادارن ۾ نوڪريون قبول ڪيون، ۽ جماعت اسلامي آمريڪي اڳواڻيءَ ۾ لادين سوويت يونين خلاف “اهلِ ڪتاب” جي جهاد ۾ پوري توانائيءَ سان حصو ورتو، ۽ مالِ خير وڌي مقدار ۾ ڪمائي ورتو۔
ٻيهر معافي وٺان ٿو، ڳالهه مان ڳالهه نڪري وئي ۽ ڪجهه وڌيڪ پري نڪري وياسين۔ هن ملڪ ۾ هاڻ صحافي تمام ورلي ڪي بچيا آهن، اڪثر ميڊيا مينيجرز آهن۔ پنهنجي پسند جي سياسي پارٽي ۽ ليڊر کي بيت الله جي سِر سمجهندڙ مخلوق سان مخالف جيڪو سلوڪ ڪن ٿا، ان جا ذميوار هو پاڻ آهن۔
اسين اهڙي بدنصيب ملڪ ۾ زنده آهيون، جتي ايجنسيون پنهنجن سربراهن جي ذريعي اخبارن جا ايڊيٽر مقرر ڪرائين ٿيون۔ ملڪ جي ٻن وڏين ايجنسين ماڻهن کي نوڪريون ڏياريون به آهن ۽ اهي نوڪرين مان ڪڍرائينديون به آيون آهن۔ صرف ڪال گرلز ۽ بارٽينڊر ئي نه، پر در جي چائنٺ تي زنده گوشت ۽ بوتلن جي سپلاءِ ڏيندڙن کي به صحافي بڻائي مٿان مڙهيو ويو، ۽ پوليس جا ٽائوٽ صحافين جا اڳواڻ بڻجي ويا۔ صحافي ڪالونين ڪجهه صحافين ۽ سندن خاندانن کي پراپرٽي ڊيلر بڻائي ڇڏيو آهي۔ اسان جي چوڌاري اهو سڀ ڪجهه ٿي رهيو آهي۔ قلم مزدورن جي حالت اها آهي جو سندن ادارن ۾ ويج بورڊ ايوارڊ لاڳو ته پري جي ڳالهه، سرڪاري طور مقرر ٿيل گهٽ ۾ گهٽ ماهوار اجرت به نه ٿي ملي۔ گهڻا ادارا (ميڊيا هائوسز) ملازمن جي هڪ کان ٽن مهينن جي اجرت گوڏي هيٺان رکي پوءِ پگهار ڏين ٿا۔ اڄ جيڪڏهن ڪنهن مشهور ٽي وي ميزبان کي آف ايئر ڪيو وڃي ته ڄڻ ٻڙڌڪ مچي ٿو وڃي، پر جيڪڏهن ڪو ادارو رات وچ ۾ لڳ ڀڳ 100 قلم مزدورن کي فارغ ڪري ڇڏي ته ٽائوٽ قيادتن جي ڪنن تي جونءِ به نه ٿي سُري۔ اهي ماڻهو جيڪي ٽي وي چينلن تي ويهي يا اخبارن ۾ احتساب بابت ڊگها ڊگها ڀاشڻ ڏين ٿا، تن مان اڪثر جا اثاثا سندن خانداني پس منظر ۽ سماجي حيثيت کان ڪيترا ئي گهڻا آهن۔عرض ڪرڻ جو مقصد صرف ايترو آهي ته: آخر ڇو اسان هڪ کي گار ملڻ تي خاموش رهون ٿا، ۽ ٻئي کي گار ملي ته تڙپي اُٿون ٿا؟ صحافت جي ميدان ۾ موجود قلم مزدورن کي ٿڌي دل سان سوچڻو پوندو ته اڄ جيڪي حالتون کين درپيش آهن، تن جا اهي پاڻ ڪيترا ذميوار آهن؟
